Stanisław Markowski, Zbigniew Miarzyński, artykuł z Komunikatu Nr 20, Wrzesień 2009
17 LAT ŚWIATOWEGO ZWIĄZKU
POLSKICH ŻOŁNIERZY ŁĄCZNOŚCI
Kiedy przed 17 laty w 1992 roku narodziła się koncepcja powołaniu Światowego Związku Polskich Żołnierzy Łączności żyła jeszcze całkiem spora grupa łącznościowców - kombatantów drugiej wojny światowej.
W Londynie działał wówczas Związek Łącznościowców skupiający weteranów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Związek powstał w 1951 roku z połączenia różnych kół łącznościowców dawnych dywizji i brygad walczących w Europie i Afryce. W chwili zawiązania liczył około 450 członków. Jego organizatorem i pierwszym prezesem był płk dypl. (później od 1964 roku gen. bryg.) Józef Łukomski, w 1939 roku dowódca łączności Obrony Warszawy, później w niewoli niemieckiej, a w latach 1945 - 46 komendant Szkoły Radiotechnicznej w Rzymie.
W kraju od 1967 roku funkcjonował Klub Kombatantów Wojsk Łączności założony przez gen. bryg. Heliodora Cepę, naczelnego dowódcę Wojsk Łączności Ministerstwa Spraw Wojskowych w 1939 roku, a podczas drugiej wojny światowej szefa łączności Sztabu Naczelnego Wodza w Paryżu i Londynie. Do Klubu należeli żołnierze II Rzeczpospolitej, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy powrócili do kraju, oraz Armii Krajowej. Po zarejestrowaniu w sądzie Klub liczył 88 członków.
Trzecim stowarzyszeniem gromadzącym weteranów łączności był utworzony w 1974 roku Klub Oficerów Rezerwy i Kombatantów Wojsk Łączności przy Szefostwie Wojsk Łączności MON liczący w chwili powstania 20 członków. Jego pierwszym prezesem był płk dypl. Mieczysław Nowakiewicz, który zasadniczą służbę wojskową odbył w latach 1937-38, a we wrześniu 1939 roku brał udział jako podoficer łączności w obronie Warszawy. W 1981 roku Klub został włączony do powstałego wówczas Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i działa odtąd jako Koło Nr 41 tego Związku, (który w 1997 roku zmienił nazwę na Związek Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy WP).
W 1992 roku odbył się w Warszawie Światowy Zjazd Polskich Kombatantów zakończony 15 sierpnia defiladą przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Trzy dni przed defiladą na zaproszenie ówczesnego szefa Wojsk Łączności MON gen. bryg. Henryka Andrackiego zebrali się u niego przedstawiciele wszystkich środowisk łącznościowców i stwierdzili celowość powołania stowarzyszenia integrującego polskie kluby łącznościowców na całym świecie. Po defiladzie 15 sierpnia uczestniczący w niej łącznościowcy przybyli do Zegrza goszczeni przez komendanta WSOWŁ płk (późniejszego gen. bryg.) Witolda Cieślewskiego. Spędzili tu wieczór w koleżeńskiej atmosferze i gremialnie zaakceptowali pomysł utworzenia naszego Światowego Związku Polskich Żołnierzy Łączności. Miał powstać na bazie trzech wymienionych wyżej klubów.
Istniejący już od 25 lat Klub Łącznościowców w Londynie liczył wówczas około 600 członków rozsianych po całym świecie. Jego prezesem był mjr Jerzy Juszczyk, który w 1938 roku był słuchaczem Szkoły Podchorążych Łączności Rezerwy w Zegrzu, po kampanii wrześniowej w 1939 roku został przerzucony do Francji, a następnie w 1940 roku do Palestyny i Egiptu, gdzie jako plut. pchor. był instruktorem w Ośrodku Wyszkolenia Łączności. Z 2. Korpusem Polskim generała Andersa dotarł do Włoch, gdzie jako dowódca plutonu łączności walczył pod Monte Cassino, Ankoną i Bolonią.
Klub Kombatantów Wojsk Łączności założony przez generała Cepę składał się w 1992 roku z około 200 osób. Jego prezesem był wówczas płk Tadeusz Wiernikowski. On również rozpoczął służbę wojskową w Zegrzu jako podchorąży łączności w 1938 roku. Ranny w obronie Modlina uniknął niewoli, w czasie okupacji przebywał na wsi, gdzie nawiązał kontakt z ruchem oporu. Zmobilizowany w maju 1945 roku służył w kompanii łączności WOP, a następnie w Departamencie Łączności MON i wreszcie w Szefostwie Wojsk Chemicznych.
Koło Nr 41 ZBŻZ przy SWŁ MON skupiało w 1992 roku 125 osób. Prezesował mu płk Bernard Mieńkowski, który zmobilizowany w 1944 roku po zajęciu nowogródczyzny przez Armię Czerwoną przeszedł szlak bojowy z 2. Armią WP od Wrocławia, przez Zgorzelec i Budziszyn do Melnika w Czechach, był następnie dowódcą batalionu łączności w Sieradzu, komendantem Wojskowego Instytutu Łączności i zastępcą szefa Wojsk Łączności MON.
Dzięki wysiłkowi kilku zapaleńców i pomocy kilku instytucji, w tym SWŁ MON i WSOWŁ, udało się opracować schemat organizacyjny Związku i jego statut, przygotować I Walny Zjazd Delegatów i zarejestrować Związek 8 lutego 1993 roku w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie.
W dniach 26 i 27 sierpnia 1993 roku odbył się w WSOWŁ w Zegrzu I Walny Zjazd Delegatów Związku, na który przybyło prawie 200 Koleżanek i Kolegów, w tym kilkoro z zagranicy. Zjazd zaakceptował statut Związku i dokonał wyboru władz naczelnych: Rady Związku, Zarządu Związku, Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego. Podczas trwania Zjazdu odbyła się promocja 99 podporuczników Wojsk Łączności, a prezes Związku Łącznościowców w Londynie mjr Jerzy Juszczyk został awansowany na stopień ppłk.
Dokumenty z I Walnego Zjazdu Delegatów Związku
Następne Walne Zjazdy Delegatów odbyły się:
- II Walny Zjazd 14 września 1996 roku w Zegrzu,
- III Walny Zjazd 11 września 1999 roku w Zegrzu,
- IV Walny Zjazd 14 września 2002 roku w Zegrzu,
- V Walny Zjazd 10 czerwca 2006 roku w Białobrzegach.
Przyjęty na I Walnym Zjeździe statut określił, że głównymi celami Związku są:
- integracja środowisk przechodzących do rezerwy lub w stan spoczynku łącznościowców rozproszonych w kraju i za granicą;
- wspólne działanie na rzecz zachowania i popularyzacji tradycji oraz upowszechniania historii Wojsk Łączności.
Realizując cel pierwszy do Związku wstąpiła znacząca część członków Koła Nr 41 ZBŻZ z prezesem płk. Mieńkowskim tworząc Oddział "Warszawa-Rakowiecka" i członków Klubu Kombatantów Wojsk Łączności ze swoim prezesem płk. Wiernikowskim tworząc Oddział "Warszawa-Świętokrzyska". Ponadto wstąpili do Związku indywidualni weterani łącznościowcy zamieszkali w różnych częściach kraju i zagranicy. Nie wiemy dokładnie ilu członków Związku Łącznościowców w Londynie zaaprobowało przynależność do ŚZPŻŁ. Część Koleżanek i Kolegów z trzech Klubów - Założycieli nie wstąpiła jednak do naszego Związku zachowując nadal swą przynależność tylko do swego klubu macierzystego.
Dla zintegrowania mieszkających w kraju emerytowanych łącznościowców zorganizowano kilka koleżeńskich zlotów, na które zapraszano wszystkich weteranów Wojsk Łączności.
(kliknij aby powiększyć)
Rysunek - Liczba członków Światowego Związku Polskich Żołnierzy Łączności
i Klubów - Założycieli 30 czerwca 2009 roku
- W czerwcu 1998 roku odbył się w 15 Sieradzkiej Brygadzie Radioliniowo-Kablowej zjazd koleżeński, w którym uczestniczyło 62 Kolegów z całej Polski.
- W czerwcu następnego 1999 roku powtórzono taki koleżeński zlot również w Sieradzu z udziałem 68 uczestników.
- Trzeci koleżeński zjazd kilku pokoleń łącznościowców zorganizowano także w Sieradzu w czerwcu 2005 roku. Gościła nas ta sama Brygada, ale o zmienionej nazwie: 15 Sieradzka Brygada Wsparcia Dowodzenia. Na zjazd stawiło się 104 Kolegów.
- Następny czwarty już zjazd odbył się równolegle z V Walnym Zjazdem Delegatów naszego Związku w czerwcu 2006 roku w Białobrzegach i Zegrzu. Wzięła w nim udział rekordowa liczba uczestników, bo 183, w tym dwie nasze Koleżanki z Wrocławia. Na tak liczną obecność uczestników wpłynął udział w zjeździe naszych młodszych (przynajmniej niektórych) Kolegów z zegrzyńskiego Klubu Krótkofalowców.
Poza tymi zlotami koleżeńskimi zorganizowano dwa jubileuszowe festyny: na 10-lecie Związku w 2002 roku i 15-lecie w 2007 roku. Obydwa odbyły się w Zegrzu.
W styczniu 1995 roku Związek rozszerzył swą działalność poza rejon warszawski powołując terenowy Oddział "Śrem" gromadzący weteranów 6 Samodzielnego Pułku Łączności Lotnictwa.
W październiku 2006 roku powstał Oddział "Sieradz" skupiający weteranów 15 Sieradzkiej Brygady Wsparcia Dowodzenia, a w lutym 2007 roku - Oddział "Wrocław" składający się z weteranów 10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia i pracowników byłego Szefostwa Wojsk Łączności Śląskiego Okręgu Wojskowego.
W dniu 30 czerwca br. Związek liczył 157 członków w kraju, z tego 106 zgromadzonych w Oddziałach i 51 nie należących do żadnego Oddziału - mieszkających w różnych miejscowościach oraz 9 mieszkających za granicą, w tym:
|
Oddział "Sieradz" |
27 członków |
|
Oddział "Śrem" |
10 członków, |
|
Oddział "Warszawa - Rakowiecka" |
35 członków, |
|
Oddział "Warszawa - Świętokrzyska" |
17 członków, |
|
Oddział "Wrocław" |
17 członków. |
Topnieją w ostatnich latach szeregi naszych Klubów - Założycieli, głównie z powodu odchodzenia Kolegów na "wieczną wartę". Zmiany liczebności Klubów - Założycieli i obecny stan ŚZPŻŁ obrazuje rysunek na str. 16.
Związek Łącznościowców w Londynie składa się już tylko z paru członków i ogranicza swą działalność do organizowania raz w roku spotkania w dniu tradycyjnego przedwojennego Święta Łącznościowców 29 czerwca z udziałem w Mszy św. w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie i składkowym obiedzie, oraz okolicznościowych spotkań z żonami i potomstwem swych zmarłych towarzyszy.
Klub Kombatantów Wojsk Łączności założony w Warszawie przez generała Cepę w 1967 roku praktycznie przestał istnieć - kilka pozostałych jeszcze Koleżanek i Kolegów skupiło się w Środowisku Wojsk Łączności Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i tylko 17 z nich należy nadal do Oddziału "Warszawa-Świętokrzyska" naszego Związku.
Niewiele lepiej przedstawia się sytuacja w Kole Nr 41 Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy WP. Koło liczy obecnie 59 członków, a średnia ich wieku wynosi ponad 81 lat. Spośród nich tylko 23 należy do Oddziału "Warszawa-Rakowiecka" naszego Związku (należy do niego także 12 Kolegów, którzy nie są członkami ZBŻZ i OR WP).
Działanie na rzecz zachowania i popularyzacji tradycji oraz upowszechniania historii Wojsk Łączności Związek prowadził w kilku dziedzinach.
Pierwsza z nich obejmuje gromadzenie eksponatów i pamiątek kwalifikujących się do przechowywania w Muzeum Wojsk Łączności. Powstało ono dwa lata wcześniej niż nasz Związek, a jego twórcą i wieloletnim nieetatowym kustoszem jest jeden z inicjatorów powołania ŚZPŻŁ i członek jego władz naczelnych od początku powstania Związku (w pierwszej kadencji członek Rady Związku, a po trzech latach do chwili obecnej - prezes Zarządu Głównego), współautor niniejszego artykułu Kolega Stanisław Markowski. Bogate i unikalne zbiory Muzeum są jego osobistym osiągnięciem. Ponieważ Muzeum znajduje się na terenie zamkniętym i dostęp do niego nie jest powszechnie możliwy, decyzją Departamentu Wychowania i Promocji Obronności MON zbiory Muzeum zostały w ubiegłym roku przekazane do sąsiadującej z nim Sali Tradycji Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki i obie placówki zostały tym samym połączone.
Następną dziedziną jest gromadzenie dokumentów, opisów, sprawozdań i wspomnień z działania Wojsk Łączności w minionych 90 latach. Obecnie w Archiwum Związku znajduje się najbogatszy w Polsce zbiór tych materiałów. Były one wykorzystywane przez wojskowych studentów i pracowników różnych instytucji do napisania kilku pac naukowych i dysertacji doktorskich.
Polem, na którym Związek ma niekwestionowane osiągnięcia, jest działalność wydawnicza. Dzięki przychylności kolejnych komendantów WSOWŁ a następnie CSŁiI, począwszy od 1993 roku korzystając z bazy wydawniczej zegrzyńskiego ośrodka wydano kilka zeszytów Biuletynu Łącznościowca i Zeszytów Historii Wojsk Łączności, a potem dwie opracowane przez Kolegę Zbigniewa Wiśniewskiego książki - w 1998 roku: Wojska Łączności w latach 1914 - 1920 i następnie w 2000 roku: Szkolnictwo, nauka i technika Wojsk Łączności w latach 1921 - 1939.
Opracowano i wydano 4 numery Przeglądu Łączności i Informatyki:
Nr 1 w 1999 roku, Nr 2 w 2003 roku, Nr 3 w 2007 roku i Nr 4 w 2008 roku. Jest to nasz biuletyn stanowiący kontynuację wydawanego przed wojną oraz w czasie drugiej wojny światowej pisma Przegląd Łączności.
Od początku istnienia wydawany jest Komunikat Zarządu Głównego ŚZPŻŁ. W ciągu 17 lat działalności wydano 20 (łącznie z niniejszym) numerów tej broszurki zawierających aktualne informacje Rady i Zarządu Związku, artykuły historyczne, wspomnienia, a ostatnio coraz dłuższą rubrykę "Z żałobnej karty".
Nieocenioną pomoc w wydrukowaniu naszych opracowań udzielili nam, w ostatnich zwłaszcza latach, kolejni szefowie Zarządu Wojsk Łączności i Informatyki Sztabu Generalnego WP i jego prawnych następców: Zarządu Łączności i Informatyki SG WP oraz Zarządu Planowania Systemów Dowodzenia i Łączności SG WP. Dzięki nim udało się nam wydrukować niektóre nasze opracowania w Drukarni Wydawnictw Specjalnych Sztabu Generalnego. Z pomocą pośpieszyli nam także nasi młodsi Koledzy z zegrzyńskiego Klubu Krótkofalowców, którym zawdzięczamy wydrukowanie dwóch numerów (18 i 19) Komunikatu w Zakładach Poligraficznych "Techgraf" w Łańcucie, drukujących między innymi miesięcznik o tematyce krótkofalarskiej Świat Radio.
|