Monety zastępcze w okresie międzywojennym były "środkiem płatniczym" w spółdzielniach wojskowych, które istniały w większości jednostek wojskowych, w tym jednostek wojsk łączności.
Skąd wzięły się w armii spółdzielnie? Zaczęły powstawać już w roku 1919 na wzór spółdzielni w armii francuskiej i rosyjskiej. Niższe szarże miały swoje żołnierskie, oficerowie tworzyli spółdzielnie oficerskie. Twory te powstawały samorzutnie - prowadziły działalność handlową, zaopatrując kantyny, kasyna, a także prowadząc sklepy na terenie jednostek wojskowych. Po uchwaleniu ustawy o spółdzielczości (rok 1920) kooperatywy i część sklepów zlikwidowano, tworząc w ich miejsce spółdzielnie, których działalność opierała się na powszechnych zasadach, a nie na podstawie uregulowań wojskowych. W 1922 r. władze wojskowe wydały jednak specjalny rozkaz dla uporządkowania stosunków między samorządnymi spółdzielniami, a instytucjami wojskowymi. Spółdzielnie miały między innymi prowadzić działania kulturalno-oświatowe, w tym dla cywilów zamieszkałych bądź zatrudnionych na terenie jednostek.
Według "Almanachu oficerskiego na rok 1923/24" nie było już prawie pułku czy równorzędnego oddziału który by nie posiadał własnej spółdzielni". Na rok 1923 według Almanachu istniało w Polsce 289 spółdzielni wojskowych (z czego ponad 90% to żołnierskie), posiadających 101 297 członków. Nadzorem nad spółdzielniami zajmowała się Wojskowa Komisja Spółdzielcza.
Spółdzielnie emitowały własne środki płatnicze w postaci monet nazywanych monetami zastępczymi.
Prezentowana tutaj moneta o nominale 1zł była środkiem płatniczym w spółdzielni 2 pułku łączności w Jarosławiu.
|